انواع دزدی علمی چیست؟

انواع دزدی علمی

استفاده از منابع و عدم استناد به آن‌ها

• نویسنده‌ای که از کار دیگری کلمه به کلمه به عنوان کار خود استفاده می‌کند.
• نویسنده قسمت‌های قابل توجهی از متن یک منبع را بدون تغییر کپی می‌کند.
• نویسنده برای پنهان کردن دزدی علمی می‌کوشد از منابع مختلف علمی کپی کند و با تعدیل مختصر آن‌ها را با هم تطبیق دهد.
• نویسنده در عین حال که مطالب ضروری از منابع را نگه داشته است اما ظاهر مقاله را با تغییر عبارات و کلمات کلیدی مختصری دگرگون کرده است.
• نویسنده به جای صرف وقت برای یک کار اصیل، با نقل قول و بازی با الفاظ از سایر منابع، آن‌ها را با هم منطبق می‌کند.
• استفاده از کارهای گذشته خود به میزان قابل توجه.

استفاده از منابع و استناد ناقص به آن‌ها

• استفاده از نام یک نویسنده و عدم ارائه اطلاعات بیشتر در قسمت منابع.
• نویسنده اطلاعات غیردقیق درباره منبع ارائه می‌کند که یافتن آن را غیرممکن می‌کند.
• نویسنده به طور کامل به یک منبع استناد می‌دهد اما از گذاشتن متنی که کلمه به کلمه کپی شده در گیومه غفلت می‌کند.
• نویسنده به همه منابع استناد کرده و همه نقل قول‌ها را در گیومه قرار داده اما مقاله کار اصیلی نیست (مشخص کردن این نوع بسیار دشوار است).
• در این مورد نیز نویسنده در بعضی جاها به منابع استناد کرده اما در جای دیگری نقل قولی را از آن منابع آورده و به آن‌ها استناد نکرده است.

طبقه بندی رویگ از دزدی علمی

آقای رویگ دزدی علمی را شامل چهار دسته می‌داند که در اینجا به آن‌ها اشاره می‌شود:

دسته اول: چاپ مجدد یک مقاله در بیش از یک مجله.

دسته دوم: تقسیم یک پژوهش به چند مقاله.

دسته سوم: استفاده مجدد از متن.

دسته چهارم: تخلف از قانون حق کپی رایت.

راهنمایی برای پیشگیری از دزدی علمی

– دستورالعمل مربوط به مؤلفین که توسط مجله ارائه شده است را مطالعه نمایید.

– همیشه از مشارکت دیگران و منبع ایده‌ها یا کلمات سپاسگزاری نمایید.

– استفاده از متن یا مواد کلمه به کلمه (نقل قول) باید داخل گیومه باشد.

– به منابع مورد استفاده در نگارش استناد نمایید.

– هنگام تفسیر ابتدا سعی کنید به طور کامل مفهوم را درک نمایید و سپس از کلمات خودتان استفاده نمایید.

– هنگامی که شک دارد مفهوم یا حقیقت یک دانش متداول است یا نه، از منبع استفاده نمایید.

– مطئمن شوید که استناد دهی را به صورت درست انجام دهید.

– اگر یک مطالعه پیچیده می‌تواند به صورت یک کل به هم پیوسته ارائه گردد این کار را انجام دهید و نباید آن مقاله را به مقالات مجزا تقسیم کنید.

– هنگام ارسال یک مقاله برای انتشار، اطلاعاتی را که قبلاً منتشر کرده‌اید را به اطلاع ویراستاران و خوانندگان برسانید. در نامه روی جلد یا همان کاور لتر (Cover Letter) سردبیر می‌بایست مطلع باشد و خوانندگان از طریق برجسته کردن و استناد به کار منتشر شده قبلی آگاه شوند.

سرقت ادبی به دلایل زیر غير اخلاقي محسوب می شود:

• ايده ها و عبارات سایرین بخشي از دارايي عقلاني آنها به حساب می آید و زمانیکه کپی و به اسم فرد دیگری عرضه شود این نوعي دزدی صورت گرفتهاست.
• معمولاً شخصی که اقدام بهسرقت ادبی می کند از اين کار سود مي برد.
• داشتنمدرک تحصيلي، می تواند نشانی از توانايي مالک آن باشدو لذا اگر شخصی با تکيه به اين مدرک و بدون داشتن شرايط لازم در جايي استخدام شود، مي تواند براي ديگران خطرناک باشد.

راهبرد اساسی در مقابله با سرقت ادبی

در مبارزه با تقلب (هر نوع تقلبي) سه راهبرد اساسي وجود دارند:

كاهش انگيزه براي انجام تقلب و جلوگيري از بروز آن

شناسايي موثر و دقيق تقلب انجام شده

 برخورد با  فرد متخلف و جبران تقلب انجام شده

 كاهش انگيزه براي انجام تقلب و جلوگيري از بروز آن

راهبرد اول مداخلاتي مثل آموزش گسترده در مورد انواع تقلب و عواقب انجام آن، تدوين آيين نامه هاي بازدارنده، آموزش سردبيران و اعضاي تحريريه مجلات علمي درباره تقلب، گسترش فرهنگ شفافيت، صداقت و راستگويي در انجام و گزارش دهي پژوهش هاي انجام شده و نظير آن را شامل مي شود.

شناسايي موثر و دقيق تقلب انجام شده

در زمينه راهبرد دوم، شناسايي دقيق و موثر تقلب ها، هنوز كارهاي زيادي بايد انجام شوند. استفاده گسترده از نرم افزارهاي كشف سرقت ادبي، به كار گيري روش هاي آماري شناسايي تقلب در داده ها و گزارش هاي تحليل، بازديد از سايت ها و داده هاي اصلي مطالعات انجام شده (به خصوص در مورد كارآزمايي هاي باليني) از آن جمله اند.

برخورد با متقلب و جبران تقلب انجام شده

اجراي كامل آيين نامه تخلفات پژوهشي مداخله اصلي در راهبرد سوم (برخورد با متقلب و جبران تقلب انجام شده) است. دانشگاه ها و وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي در اين زمينه جدي است.

برخورد با فرد متخلف و جبران تقلب انجام شده

يك مورد تقلب مي تواند حيثيت شغلي يك فرد، اعتبار يك مركز يا دانشگاه، و حتي اعتبار پژوهشي يك كشور را خدشه دار كند. در زمينه تحقيقات علوم پزشكي موضوع جدي تر است، چرا كه تقلب مي تواند به اعتماد عمومي به حرفه پزشكي و نظام سلامت را نيز آسيب بزند.

مجازاتهاي قانوني

در دانشگاه‌ها، كميته انضباطي به موارد دستبرد علمي دانشجويان و استادان رسيدگي مي‌كند. در بسياري از دانشگاه‌ها، دستبرد علمي توسط دانشجويان، تخلفي جدي محسوب مي‌شود و به از دست دادن درجه دانشگاهي آنها بويژه در سطوح عالي نيز ممكن است منجر شود.

در برخي ديگر، بسته به نوع سرقت ادبي، از نمرة درسي دانشجو كاسته مي‌شود. استادان و پژوهشگراني كه مرتكب دستبرد علمي مي‌شوند، علاوه بر از دست دادن اعتبار خود، گستره‌اي از مجازاتها- از تعليق تا اخراج كامل – را متحمل خواهند شد.

نرم‌افزارهايي كه براي كشف دستبرد علمي

نرم‌افزارها و سایت هایی كه براي كشف دستبرد علمي در اسناد متني به كار مي‌روند مانند Turnitin , Eve2  Scan My essay, Safe Assign. در بيشتر مؤسسه‌هاي آموزشي و دانشگاه‌ها بويژه در آمريكا مثل دانشگاه بوستون و دانشگاه آكسفورد و… از Turnitin استفاده مي‌كنند.

نرم افزارet-BLAST که عنوان مقاله، خلاصه مقاله و کلید واژه های مقاله را بررسی می کند.

نحوه برخورد با تقلب های علمی در کشور

 در برخورد دانشگاه و سازمانی که فرد به آن وابسته است با تقلب علمی: دانشگاه و سازمان مربوطه نمی تواند برای ارتقای عضو هیئت علمی به مقاله کپی برداری شده استناد کند و درمورد دانشجویان نیز هیچ دانشجویی در صورت ارتکاب به چنین کاری نباید به وسیله این مقاله فارغ التحصیل شود.