شیوه پایان نامه نویسی – مرحله های علمی طرح پژوهش | ویژگی های فرضیه علمی یا پژوهش
شیوه پایان نامه نویسی – تبدیل موضوع به مسأله ی قابل پژوهش | تهیه طرح پژوهش (پروپوزال)
آگوست 20, 2016شیوه پایان نامه نویسی – تعریف نظری (یا مفهومی) و عملیاتی متغیرها یا مفهوم ها
آگوست 20, 2016همراهان گرامی، امروز بخشی دیگر از مبحث پروپوزال را برای شما عزیزان شرح می دهیم.
مرحله های علمی طرح پژوهش
- بیان مسأله
علت طرح مسأله
نقش مسأله در ساختار پژوهش و مقاله
چهارچوب طرح مسأله
- بیان هدف های پژوهش
- بیان اهمیت و ضرورت پژوهش
- تدوین و بیان فرضیه ها
ویژگی های فرضیه علمی یا پژوهش
انواع فرضیه
- بیان مسأله
در طرح مسأله، مسأله می بایست بر اساس اطلاعات پیشین به صورت روشن، دقیق، و بر پایه ی اطلاعات کلی مطرح گردد. در اصل بیان مسأله به عنوان بخش محوری هر پژوهش و گزارش آن به ویژه مقاله پژوهشی است. به سخن دیگر، مسأله ی دارای ارزش پژوهشی یا مهم برای پراختن به آن نقطه ی آغاز هر پژوهش علمی و هر مقاله ای است که در آن نویسنده قصد داد مسأله یا مشکلی را حل نماید و یا به پرسش یا پرسش هایی پاسخ دهد.
- علت طرح مسأله
ابتدا می بایست ثابت کنیم که مسأله ای وجود دارد که لازم است به آن پرداخته شود و اینکه این مسأله آنقدر اهمیت دارد که می بایست در آن مورد تلاش کرد و حتی پژوهش یا پژوهش هایی را ترتیب داد.
- نقش مسأله در ساختار پژوهش و مقاله
بیان مسأله که کل پژوهش و مقاله در راستای حل آن یا پاسخ به آن مطرح می شود، اگر به درستی طرح شود، می تواند کل فرایند را یکپارچه وهم راستا نماید. “مسأله پژوهش به عنوان نقطه ی آغازین پژوهش عمل می کند و مرحله یکپارچه سازی است که در همه ی عنصرهای پژوهش جریان دارد”. در اصل، بدون یک مسأله ی به خوبی مدون شده یا نمی توان یک پژوهش را انجام داد و یا مقاله مثمر ثمری را نوشت.
- چهار چوب طرح مسأله
در واقع بیان موضوع پژوهش به زبان علمی، همان طرح مسأله پژوهش است. پس، پژوهشگر در اولین گام برای طرح مسأله می بایست موضوع را در قالبی روشن ودقیق و بر اساس ضابطه های علمی مطرح نموده و جا بیندازد. برای این منظور، پژوهشگر می بایست با پخته کردن موضوع ابعاد آن را روشن نماید. بدینسان، در اولین گام، پژوهشگر می بایست با بررسی ادبیات پژوهش و نظریه ها، دیدگاه ها و فرضیه های موجود در حول موضوع پژوهش، مشخص نماید که آن می تواند چه زمینه هایی را در بر گیرد و آنگاه مفهوم های موجود در آن را به صورت کلی توصیف و مشخص نماید.
- بیان هدف های پژوهش
معمولاً هدف های پژوهش در چهار حوزه مطرح می گردند:
- هدف اصلی. پرداختن به موضوع پژوهش هدف اصلی هر پژوهش است. بنابراین تبدیل موضوع به یک جمله واره ای نظیر « بررسی وضعیت بیگانگی اجتماعی- فرهنگی در ایران و ارتباط آن با مصرف رسانه ای» و ذکر آن می تواند تحت هدف اصلی صورت گیرد.
- هدف های اختصاصی یا فرعی. پرداختن به پرسش های قابل پژوهش و فرضیه ها می تواند تحت عنوان هدف های اختصاصی یا فرعی صورتبندی شود.
- هدف های متعالی. در هدف های متعالی که گاهی دست نیافتنی نیز به نظر می رسند، پژوهشگر امیدوار است که به وقوع آن ها دست یابد یا کمک نماید
- هدف های کاربردی. به ارائه ی راهکارها و راهبردها در محیط ها و شرایط واقعی پرداخته می شود.
- بیان اهمیت و ضرورت پژوهش
در بیان اهمیت و ضرورت پژوهش، دلایل انجام پژوهش راجع به مسأله ی مورد بررسی مطرح می شود. در اینجا این مسأله مطرح است که پژوهش مورد نظر چه مشکلی را حل می کند، اگر پژوهش از نوع اکتشافی است، احتمالاً به شناخت حوزه های ناشناخته کمک می کند و اگر پژوهش از نوع قیاسی است، به شکل گیری نظریه های جدید و یا تغییر و اصلاح نظریه های پیشین کمک می کند. به هر حال، در اینجا باید به این مسأله پرداخته شود که چه ضرورتی پیش آمده است که انجام چنین پژوهشی را ضروری گردانیده و انجام آن از چه اهمیت ویژه ای برخوردار است.
- تدوین و بیان فرضیه ها
در یک تعریف کلی می توان گفت فرضیه یک گمانه زنی علمی و بخردانه است که از ضرب حداقل دو متغیر در هم حاصل می شود که یکی از این متغیرها متغیر مستقل و دیگری متغیر وابسته است. این پاسخ یا گمانه زنی بر اساس پندار یا حدس های سرسرانه و بی منطق نیست، بلکه بر اساس مطالعه ی علمی مقدماتی، سایر نظریه های ارائه شده، یا مشاهده های عینی و گاه از طریق استقرا و گاه قیاس حاصل می شود.
فرضیه می تواند از طریق قیاس یا رویکرد بالا به پایین به دست آید و پژوهشگر از طریق استدلال قیاسی از امور کلی تر به امور خاص تر پیش رود و کار خود را با یک نظریه راجع به موضوع مورد بررسی شروع و بعد به فرضیه های خاص قابل آزمون برسد.
فرضیه می تواند از طریق استقراء یا رویکرد پایین به بالا به دست آید و پژوهشگر از طریق استدلال استقرایی از مشاهده های معین به تعمیم گسترده تر پیش رود و از طریق کشف الگوهای موجود به ساخت فرضیه های پژوهش بپردازد.
ویژگی های فرضیه علمی یا پژوهش
- سادگی
- محافظه گری
- آزمون پذیری
- دامنه داری
- پیش بینی کنندگی
- عملی بودن
انواع فرضیه ها
فرضیه به دو دسته عمده تقسیم می شود: ۱) فرضیه پژوهش یا فرضیه ی جهت دار؛ ۲) فرضیه صفر
فرضیه پژوهش یا جهت دار فرضیه ای است که پژوهشگر در پاسخ به پرسش خود مطرح می کند و امیدوار است که تأیید شود.
فرضیه جهت دار به دو صورت تدوین می شود؛ الف) فرضیه یک دامنه ب) فرضیه دو دامنه
فرضیه یک دامنه. اگر پیش بینی شما یک جهت معین را مشخص نماید و این پیش بینی با صراحت در فرضیه ی شما بیاید، فرضیه یک فرضیه ی جهت دار یک دامنه است.
فرضیه دو دامنه. اکر پیش بینی شما هیچ جهتی را مشخص ننمابید و فقط معتقد به وجود رابطه ی با هم تغییری باشد، در این صورت فرضیه ، یک فرضیه ی جهت دار دو دامنه خواهد بود.
فرضیه های جهت دار را می توان هم به صورت فرضیه های رابطه ای و هم فرضیه های تفاوتی مطرح کرد.
فرضیه رابطه ای: ارتباط یا همبستگی بین دو یا چند متغییر را می رساند و در آن وجود هم تغییری مطرح است. اگر فرضیه رابطه ای باشد، می توان از آماره های همبستگی نظیر ضریب همبستگی یا رگرسیون استفاده نمود.
فرضیه تفاوت: به تفاوت بین آزمودنی ها در زمینه ی متغیر های خاص می پردازد. اگر فرضیه تفاوتی باشد می توان از آماره ی تفاوتی نظیر مقایسه ی میانگین ها استفاده نمود.
فرضیه صفر: بیان آن چیزی است که پژوهشگر امیدوار است که تأیید نشود، یعنی فرضیه ی صفر به گونه ای صورتبندی می شود که ابطال یا رد آن منجر به پذیرش یا تایید فرضیه های پژوهش شود.
لطفا برای دریافت آخرین اخبار و مطالب سایت عضو کانال تلگرام شوید.
آدرس کانال گروه تحقیقاتی طلوع:
ضمنا توجه داشته باشید موارد تکمیلی این آموزش ها در کانال گروه تحقیقاتی طلوع ارائه شده است.
