همراهان گرامی، امروز بخشی دیگر از مبحث پروپوزال را برای شما عزیزان شرح می دهیم.
مرحله های علمی طرح پژوهش
علت طرح مسأله
نقش مسأله در ساختار پژوهش و مقاله
چهارچوب طرح مسأله
ویژگی های فرضیه علمی یا پژوهش
انواع فرضیه
در طرح مسأله، مسأله می بایست بر اساس اطلاعات پیشین به صورت روشن، دقیق، و بر پایه ی اطلاعات کلی مطرح گردد. در اصل بیان مسأله به عنوان بخش محوری هر پژوهش و گزارش آن به ویژه مقاله پژوهشی است. به سخن دیگر، مسأله ی دارای ارزش پژوهشی یا مهم برای پراختن به آن نقطه ی آغاز هر پژوهش علمی و هر مقاله ای است که در آن نویسنده قصد داد مسأله یا مشکلی را حل نماید و یا به پرسش یا پرسش هایی پاسخ دهد.
ابتدا می بایست ثابت کنیم که مسأله ای وجود دارد که لازم است به آن پرداخته شود و اینکه این مسأله آنقدر اهمیت دارد که می بایست در آن مورد تلاش کرد و حتی پژوهش یا پژوهش هایی را ترتیب داد.
بیان مسأله که کل پژوهش و مقاله در راستای حل آن یا پاسخ به آن مطرح می شود، اگر به درستی طرح شود، می تواند کل فرایند را یکپارچه وهم راستا نماید. “مسأله پژوهش به عنوان نقطه ی آغازین پژوهش عمل می کند و مرحله یکپارچه سازی است که در همه ی عنصرهای پژوهش جریان دارد”. در اصل، بدون یک مسأله ی به خوبی مدون شده یا نمی توان یک پژوهش را انجام داد و یا مقاله مثمر ثمری را نوشت.
در واقع بیان موضوع پژوهش به زبان علمی، همان طرح مسأله پژوهش است. پس، پژوهشگر در اولین گام برای طرح مسأله می بایست موضوع را در قالبی روشن ودقیق و بر اساس ضابطه های علمی مطرح نموده و جا بیندازد. برای این منظور، پژوهشگر می بایست با پخته کردن موضوع ابعاد آن را روشن نماید. بدینسان، در اولین گام، پژوهشگر می بایست با بررسی ادبیات پژوهش و نظریه ها، دیدگاه ها و فرضیه های موجود در حول موضوع پژوهش، مشخص نماید که آن می تواند چه زمینه هایی را در بر گیرد و آنگاه مفهوم های موجود در آن را به صورت کلی توصیف و مشخص نماید.
معمولاً هدف های پژوهش در چهار حوزه مطرح می گردند:
در بیان اهمیت و ضرورت پژوهش، دلایل انجام پژوهش راجع به مسأله ی مورد بررسی مطرح می شود. در اینجا این مسأله مطرح است که پژوهش مورد نظر چه مشکلی را حل می کند، اگر پژوهش از نوع اکتشافی است، احتمالاً به شناخت حوزه های ناشناخته کمک می کند و اگر پژوهش از نوع قیاسی است، به شکل گیری نظریه های جدید و یا تغییر و اصلاح نظریه های پیشین کمک می کند. به هر حال، در اینجا باید به این مسأله پرداخته شود که چه ضرورتی پیش آمده است که انجام چنین پژوهشی را ضروری گردانیده و انجام آن از چه اهمیت ویژه ای برخوردار است.
در یک تعریف کلی می توان گفت فرضیه یک گمانه زنی علمی و بخردانه است که از ضرب حداقل دو متغیر در هم حاصل می شود که یکی از این متغیرها متغیر مستقل و دیگری متغیر وابسته است. این پاسخ یا گمانه زنی بر اساس پندار یا حدس های سرسرانه و بی منطق نیست، بلکه بر اساس مطالعه ی علمی مقدماتی، سایر نظریه های ارائه شده، یا مشاهده های عینی و گاه از طریق استقرا و گاه قیاس حاصل می شود.
فرضیه می تواند از طریق قیاس یا رویکرد بالا به پایین به دست آید و پژوهشگر از طریق استدلال قیاسی از امور کلی تر به امور خاص تر پیش رود و کار خود را با یک نظریه راجع به موضوع مورد بررسی شروع و بعد به فرضیه های خاص قابل آزمون برسد.
فرضیه می تواند از طریق استقراء یا رویکرد پایین به بالا به دست آید و پژوهشگر از طریق استدلال استقرایی از مشاهده های معین به تعمیم گسترده تر پیش رود و از طریق کشف الگوهای موجود به ساخت فرضیه های پژوهش بپردازد.
ویژگی های فرضیه علمی یا پژوهش
انواع فرضیه ها
فرضیه به دو دسته عمده تقسیم می شود: ۱) فرضیه پژوهش یا فرضیه ی جهت دار؛ ۲) فرضیه صفر
فرضیه پژوهش یا جهت دار فرضیه ای است که پژوهشگر در پاسخ به پرسش خود مطرح می کند و امیدوار است که تأیید شود.
فرضیه جهت دار به دو صورت تدوین می شود؛ الف) فرضیه یک دامنه ب) فرضیه دو دامنه
فرضیه یک دامنه. اگر پیش بینی شما یک جهت معین را مشخص نماید و این پیش بینی با صراحت در فرضیه ی شما بیاید، فرضیه یک فرضیه ی جهت دار یک دامنه است.
فرضیه دو دامنه. اکر پیش بینی شما هیچ جهتی را مشخص ننمابید و فقط معتقد به وجود رابطه ی با هم تغییری باشد، در این صورت فرضیه ، یک فرضیه ی جهت دار دو دامنه خواهد بود.
فرضیه های جهت دار را می توان هم به صورت فرضیه های رابطه ای و هم فرضیه های تفاوتی مطرح کرد.
فرضیه رابطه ای: ارتباط یا همبستگی بین دو یا چند متغییر را می رساند و در آن وجود هم تغییری مطرح است. اگر فرضیه رابطه ای باشد، می توان از آماره های همبستگی نظیر ضریب همبستگی یا رگرسیون استفاده نمود.
فرضیه تفاوت: به تفاوت بین آزمودنی ها در زمینه ی متغیر های خاص می پردازد. اگر فرضیه تفاوتی باشد می توان از آماره ی تفاوتی نظیر مقایسه ی میانگین ها استفاده نمود.
فرضیه صفر: بیان آن چیزی است که پژوهشگر امیدوار است که تأیید نشود، یعنی فرضیه ی صفر به گونه ای صورتبندی می شود که ابطال یا رد آن منجر به پذیرش یا تایید فرضیه های پژوهش شود.
لطفا برای دریافت آخرین اخبار و مطالب سایت عضو کانال تلگرام شوید.
آدرس کانال گروه تحقیقاتی طلوع:
ضمنا توجه داشته باشید موارد تکمیلی این آموزش ها در کانال گروه تحقیقاتی طلوع ارائه شده است.