ظهور داعش و ائتلاف ضد داعش

“داعش” (Daʿish) نام اختصاری گروه تروریستی مشهوری است که نام اصلی آن، “دولت اسلامی عراق و شام” (ISIL) یا “دولت اسلامی عراق و سوریه” (ISIS) و اخیراً “دولت اسلامی” (Islamic State) است و در حال حاضر در بخش‌های وسیعی از عراق و سوریه فعالیت می‌کند. این گروه پس از تشکیل حکومت در نواحی تحت اشغال خود در عراق و سوریه، نام خود را به “دولت اسلامی” یا “خلافت اسلامی” تغییر داد و هم اکنون از بسیاری جهات تلاش می‌کند که ساختاری شبیه به ساختار یک دولت کامل را در مناطق تحت نفوذ خود به وجود بیاورد. هسته اصلی این گروه به سال ۲۰۰۶ بر می‌گردد که پس از نشست شماری از گروه‌های مسلح در عراق، گروهی تحت عنوان “دولت اسلامی در عراق” شکل گرفت. در این نشست ابوعمر البغدادی به عنوان رهبر آن تعیین شد. این گروه از زمان تشکیل در سال ۲۰۰۶ عملیات و حملات تروریستی بسیاری را در عراق برعهده گرفت. با روی کار آمدن رهبر کنونی این گروه، یعنی ابوبکر البغدادی، دامنه عملیات و حملات این گروه تروریستی وسعت گرفت و همزمان با آغاز بحران در سوریه، عناصر این گروه در سوریه نیز فعال شدند و هم اکنون بخش وسیعی از خاک سوریه را تحت اشغال خود دارند.

سازمان ملل متحد در آگوست ۲۰۱۴ دولت اسلامی عراق و شام را متهم به ارتکاب کشتارهای دسته‌جمعی و جنایت‌های جنگی کرد. با ارتکاب این اقدامات و به استناد به قوانین بین‌المللی، داعش یا “دولت اسلامی”، گروه تروریستی تلقی شد. شورای امنیت برای این منظور در قطعنامه ۲۱۶۹ مورخ ۳۰ ژوئیه ۲۰۱۴، داعش را یک گروه تروریستی معرفی و نسبت به حمله‌های گسترده تهاجمی این گروه و گروه‌های تروریستی وابسته به آن‌ها که به خسارات شدید انسانی منجر گردیده، ابراز نگرانی جدی کرد. اما تمرکز اصلی شورا در این قطعنامه عمدتاً بر سرزمین و وحدت ملی عراق بوده، خسارات و صدمات انسانی اقدامات این گروه آن گونه که بایسته است، مورد توجه قرار نگرفته است. در ۱۵ آگوست ۲۰۱۴ شورای امنیت به اتفاق آراء در نشست شماره ۷۲۴۲ خود، قطعنامه شماره ۲۱۷۰ را به تصویب رساند. این قطعنامه تحت فصل هفتم منشور سازمان، با یک مقدمه و ۲۴ بند و ۶ پیوست، از داعش به عنوان گروه تروریستی یاد و خواستار انحلال آن شد. این قطعنامه ضمن یادآوری قطعنامه‌های پیشین در مورد تروریسم از کشورهای عضو سازمان ملل در خواست می‌کند که تصمیم‌های مناسب را برای تحریم این گروه در بخش‌های اقتصادی یا اعمال فشار لازم اتخاذ کند. کشورها مطابق قطعنامه شماره ۱۴۵۲ مصوب (۲۰۰۲) سازمان ملل موظفند با این گروه‌ها برخورد کنند و همه کشورهای عضو موظفند این گروه‌ها را در فهرست ممنوعه کشورهای خود قرار دهند.

در پی پیشروی و گسترش عملیات‌های نظامی دولت اسلامی عراق و شام برخی از کشور تصمیم به دخالت در جنگ شهری در عراق و سوریه گرفتند. کشورهای مختلف به دلایل سیاسی گوناگون در سطوح و درجه‌های متنوع تصمیم به حضور در این شرایط پیچیده گرفتند. ایالات متحده یک گروه ائتلافی از همراهان برای مقابله نظامی با داعش تشکیل داد. کشورهای مختلف به صورت هوایی و کمک‌های نظانی و نیروهای زمینی در این ائتلاف مشارکت کردند. با شکل‌گیری ائتلاف موسوم به ائتلاف جهانی علیه گروه تروریستی داعش یا دولت اسلامی عراق و شام، حملات هوایی علیه مواضع این گروه در خاک عراق و سوریه آغاز شده است. رهبری این ائتلاف بر عهده ایالات متحده آمریکا است و راهبردی که رسماً توسط کاخ سفید اعلام شده حاکی از تلاش برای تشکیل یک ائتلاف بین‌المللی برای تضعیف نظامی و مالی و انهدام دولت اسلامی (داعش) است. تاکنون بیش از چهل کشور برای پیوستن به ائتلاف علیه داعش اعلام موافقت کردند. هدف از این ائتلاف هماهنگی و همکاری در مورد تهدیداتی اعلام شد که داعش بوجود می‌آورد. با همه این رویدادها، آنچه که از رویکرد ائتلاف ضد داعش بر می‌آید، این است که کشورهای بزرگ و پیشروی این ائتلاف به رغم برخورداری از توانایی‌ها، تمایلی به حمله گسترده زمینی برای نابودی گروه تروریستی داعش ندارند و ظاهراً باید شاهد یک جنگ طولانی در این منطقه باشیم.