روش تحقیق – شیوه ی محاسبه حجم نمونه | عوامل موثر بر روایی | روش های برآورد ضریب پایایی

شیوه ی محاسبه حجم نمونه

1. از بین کلیه صفت هایی که متغیر پژوهش دارد باید در نمونه مجموعه صفت هایی که برای مشخص کردن ویژگی پدیده های مورد بررسی مهم تر است انتخاب شود.
2. تغیر پذیری (پراکندگی- واریانس و ضریب تغییرات …) هر یک از صفت های انتخاب شده بر اساس نکته های زیر مشخص می شود:

الف) آمارگیری پیشین جامعه مورد پژوهش یا جامعه های مشابه

ب) آمارگیری آزمایشی (با استفاده از این آمارگیری واریانس صفت ها مشخص می شود، آن گاه به وسیله ی واریانس حجم نمونه و همچنین تخصیص بهینه حجم های نمونه مورد استفاده قرار می گیرد.)

پ) فرض های معین درباره ساختار جامعه

ت) عملی کردن واحدهای نمونه در دو مرحله (یعنی بار اول یک نمونه انتخاب شده سپس از کل جامعه آماری حجم نمونه کسر و بقیه نمونه گیری می شود، در واقع مجموع این دو نمونه، حجم کل می باشند.)

3. بر اساس فرمول ها بین تغییرپذیری، نوع نمونه و خطای مجاز برای هر یک از صفات انتخاب شده، حجم نمونه محاسبه می گردد.
4. بزرگترین حجم نمونه محاسبه شده در بند قبل به عنوان حجم اولیه نمونه انتخاب می شود.
5. حجم کلی جامعه مورد بررسی با جمع کردن تمامی حجم های اولیه نمونه که برای طبقه های جداگانه جامعه محاسبه شده است تعیین می گردد.

ارزیابی یافته های پژوهش

هنگامی که کار پژوهش به پایان می رسد، اولین پرسشی که مطرح می شود درباره اعتبار و قابلیت اعتماد یافته ها است، لذا «روایی» و «پایایی» دو مفهوم اساسی هستند که آشنایی پژوهشگر با معانی و انواع آنها از ضرورت های پژوهش است.

به طور کلی می توان ارزش یک پژوهش را بر اساس سه رویکرد که مفهوم های روایی و پایایی را در خود دارند به شرحی که در پی می آید تعریف کرد:

رویکرد اول

• اگر یک مجموعه از متغیرها را با یک ابزار اندازه گیری مانند پرسشنامه، چندین بار اندازه گیری کنیم، آیا نتیجه های یکسان یا مشابهی به دست خواهیم آورد؟

رویکرد دوم

• آیا اندازه های واقعی، ویژگی های اصلی متغیر بوده که اندازه گیری شده است؟

(پاسخ این پرسش، تعیین کننده درجه دقت و درستی ابزار اندازه گیری است)

رویکرد سوم

• در یک ابزار اندازه گیری، چقدر خطای اندازه گیری وجود دارد؟

(پاسخ این پرسش میزان خطای اندازه گیری در ابزار و در نتیجه میزان معتبر بودن آن را مشخص می سازد.)

۱) روایی (validity)

مقصود از روایی در پژوهش آن است که ابزار اندازه گیری، بتواند ویژگی مورد نظر را اندازه بگیرد.

انواع روایی

۱- روایی محتوایی

این اطمینان را به وجود می آورد که مقیاس، شامل مجموعه ای از موردهای کافی برای استفاده از متغیر است.

۲- روایی نمادی

ویژگی هایی را که انتظار می رود یک متغیر را نشان دهند اندازه گیری می کنند.

۳- روایی مربوط به ملاک

هنگامی برقرار می شود که مقیاس بر مبنای ملاکی که انتظار می رود افراد را جدا کند.

۴- روایی همزمانی

یعنی مقیاس، بین افراد گوناگون جدایی ایجاد کند و آنها باید در آزمون نمره متفاوت بگیرند.

۵- روایی پیش بین

عبارت است از توانایی فرق گذاری بین افراد به عنوان یک ملاک آینده نگر.

۶- روایی سازه ای

بر پیش بینی چگونگی نتایج به دست آمده برای آزمون فرضیه ها تأکید دارد.

۷- روایی همگرا

هنگامی است که دو ابزار متفاوت که متغیر را اندازه گیری می کنند دارای همبستگی بالایی باشند.

عوامل موثر بر روایی

مجموعه ای عوامل از بیرون و درون پژوهش بر روایی پژوهش تأثیر می گذارند.

۲) پایایی

پایایی یک ابزار یعنی اینکه تا چه حد آن ابزار داده های دقیق و درستی را استخراج می کند و در طول زمان باثبات است و نتیجه های همسان به دست می دهد.

روش های برآورد ضریب پایایی

سه روش اصلی برآورد پایایی عبارت است از:

بازآزمایی، شکل های همتا و ثبات درونی

1. برآورد پایایی با شیوه بازآزمایی

بر اساس این روش، یک آزمون در دو نوبت برای آزمودنی های یکسان اجرا می شود و سپس همبستگی نتایج آزمون می شود. چنانچه نمره مشاهده شده ای که هر یک از آزمودنی ها در دومین آزمون دریافت می کنند برابر نمره آنها در اولین آزمون باشد پایایی بازآزمایی دارند.

در حالتی که در نمره های مشاهده شده آزمودنی ها، مقدار همبستگی، مساوی یک بوده، پایایی کامل است. برای این کار از «ضریب همبستگی پیرسون» استفاده می شود.

2. برآورد پایایی با روش شکل های موازی و همتا

برآورد پایایی شکل های موازی، مساوی با همبستگی بین نمره های مشاهده شده دو آزمون موازی است. معمولاً در عمل امکان ندارد که بتوان موازی بودن دو آزمون را تأیید کرد و بیشتر، شکل های همتا به جای شکل های موازی به کار برده می شوند. در شکل های همتا این امکان وجود دارد که نمره های واقعی و واریانس خطا مساوی نباشند. برای سنجش این پایایی از «ضریب همبستگی گشتاوری پیرسون» استفاده می شود.

3. برآورد پایایی با روش ثبات درونی

پایایی با شیوه ثبات درونی فقط با اجرای یک آزمون و تکرار اجرای آزمون ها برآورد می شود. مشهورترین کاربرد این روش، برآورد پایایی از شیوه و نیمه کردن است.

چنانچه نیمه های آزمون، موازی باشند پایایی کل آزمون با استفاده از فرمول اسپیرمن- براون برآورد می شود.

روش دیگر برای برآورد پایایی ثبات درونی روش آلفای کرونباخ است. در این روش بین نمره ی تک تک گویه ها با کل نمره ی ابزار، همبستگی گرفته می شود و در آن فرض بر این است که انتظار می رود افرادی که در گویه ی معینی نمره مشخصی را می گیرند در گویه های دیگر نیز آن گونه عمل کنند چون همه ی گویه های ابزار طراحی شده در راستای سنجش یک چیز یا یک ویژگی معین هستند.

رابطه روایی و پایایی

در حالت الف گلوله ها بر روی تابلوی هدف، کنار هم قرار گرفته اند لذا قابل اعتمادترند.

در حالت ب نزدیک بودن گلوله ها (فراوانی ها) و ناچیز بودن پراکندگی از نظر اعتبار مهم نیست.

در حالت ج که هر دو پایین است.

نقش هر یک از مفهوم های روایی و پایایی در «نیکویی برازش داده ها» در زیر نشان داده شده است:

لطفا برای دریافت آخرین اخبار و مطالب سایت عضو کانال تلگرام شوید.

آدرس کانال گروه تحقیقاتی طلوع:

https://telegram.me/touloo

ضمنا توجه داشته باشید موارد تکمیلی این آموزش ها در کانال گروه تحقیقاتی طلوع ارائه شده است.