برنامه ریزی آرمانی

برنامه ریزی آرمانی یکی از تکنیکهای مسائل تصمیم گیری چند هدفه و یک روش بسیار کارآمد در تصمیم گیری چند هدفه است و تکنیکی است که نگرش متفاوتی را در مورد حل انواعی از مسائل برنامه ریزی که دارای اهداف چندگانه و متعارض هستند ارائه میکند و اولویت اهداف توسط تصمیم گیرنده تعیین میشود. برخلاف برنامه ریزی خطی که مستقیما  به بهینه سازی تابع هدف می پردازد، برنامه ریزی آرمانی به مینیمم کردن انحراف بین اهداف و راه حل بهینه می پردازد.

تابع هدف مساله اصلی به صورت محدودیت جدید همراه با متغیر کمکی و مقدار بهینه مورد نظر دوباره فرمول بندی میشود. متغیرهای کمکی را متغیرهای انحراف از آرمان می نامیم. روش های برنامه ریزی آرمانی دارای ساختار مشترکی هستند که هدف آنها حداقل کردن انحراف نامساعد هر یک از اهداف از سطح مشخص آرمان های مربوط به آنهاست. به این صورت که در تابع هدف مساله مجموع انحرافات نامطلوب از هر آرمان که توسط تصمیم گیرنده تعیین میشود، حداقل میشوند. متغیرهای انحرافی دلالت بر مقادیری دارند که نشان می دهند کدام  یک از آرمان های متعدد، نسبت به سطوح مشخص خود بیشتر یا کمتر برآورده شده اند. برونداد این تکنیک، مشخص خواهد کرد که کدام یک از آرمان ها برآورده شده، کدام یک به دست نیامده و به چه میزان برآورده نشده است. در بسیاری از موقعیتهای واقعی، ممکن است انحراف از آرمانهای خاصی بسیار مهمتر ازانحراف از سایر آرمانها باشد.

همچنین برای یک آرمان مشخص، امکان دارد انحراف در یک جهت،اهمیت بیشتری نسبت به جهت مخالف آن داشته باشد. برای چنین وضعیت هایی می توان متغییرهای وزنی در نظر گرفت.

انواع روش های برنامه ریزی آرمانی عبارتند از:

• برنامه ریزی آرمانی پیشگیرانه
• برنامه ریزی آرمانی غیر پیشگیرانه
• برنامه ريزي آرماني مينيماكس