خانواده و هویت

محیط خانواده اولین و بادوام ترین عامل در تکوین شخصیت کودکان و نوجوانان و زمینه رشد جسمانی، اخلاقی و اجتماعی و عاطفی آنان است و افزون بر زمینه­های ارثی که از پدر و مادر خود به همراه داریم، هرگونه شناخت و چگونگی برخورد با مسائل و مشکلات را نخست در خانواده می­آموزیم.اعضاء خانواده در حین رشد به هویت اختصاصی و یکتای خود دست می­یابند اما باز هم به گروه خانواده خود دلبستگی دارند و لذا هویت یا تصویر جمعی خاص خود را حفظ خواهند کرد، خانواده‌های برخوردار از کارکرد سالم سوای بقای خود در قالب یک نظام خاص موجب شکوفایی توان بالقوه همه اعضای خود می­گردند یعنی به آن ها اجازه می­دهند با اعتماد و اطمینان خاطر در پی کاوشگری و خودیابی برآیند. افراد هويت خود را از طريق خانواده احراز مي‌كنند، اکثر مشکلات در زندگی بروز می­کند و می­توان در درون خانواده آنها را به بهترین نحوی مشخص کرد، خانواده ها به عنوان نیروهای قدرتمندی تلقی می‌شوند که خواه به سود یا به زیان اعضاء خانواده بر سلامت یا ناسازگار بودن خانواده به عنوان یک کلیت و اعضایش موثر است. از جمله عواملی که نقش اساسی در جهان بینی، اعتماد به نفس، استفاده بهینه از امکانات و جدیت در مسیر تکاملی دانشجویان دارد چگونگی حل بحران هویت نوجوانی و نحوه دست یابی به پایگاه هویتی معینی است که فرد در آن قرار گرفته است. يكي از مسائل عمده كه نوجوان با آن روبرو مي‌شود مساله شكل‌گيري هويت فردي اوست و اين بدان معناست كه او بايد به سوال­هايي نظير من كيستم؟ و به كجا مي‌روم؟ پاسخ دهد، جستجوي هويت شخص متضمن اين است كه شخص تشخيص دهد كه براي او چه چيزهايي مهم و چه كارهايي ارزشمند است و نيز متضمن تنظيم معيارهايي است كه وي بر اساس آن­ها بتواند رفتار خود و ديگران را هدايت و ارزيابي كند. علاوه بر اين­ها اين جستجو تكوين احساس خودشكوفايي و شايستگي را نيز در برمي‌گيرد.احساس هويت شخصي در نوجوان به تدريج بر پايه مانندسازي‌هاي گوناگون دوران كودكي تكوين مي‌يابد. ارزش­ها و معيارهاي اخلاقي كودكان خردسال تا حدود زيادي همان است كه والدين آن­ها نيز دارند اصولا احساس عزت ‌نفس در كودكان از نگرش والدينشان نسبت به آن­ها نشات مي‌گيرد، با ورود به دنياي وسيع‌تر دبيرستان كودكان به صورت فزاينده‌اي به ارزش­هاي گروه همسالان خود و همچنين به ارزيابي‌هاي معلمان و ساير بزرگسالان بيشتر ارج مي‌نهند، نوجوانان از راه جمع‌بندي اين ارزش­ها و ارزيابي‌ها مي‌كوشند تصوير يكپارچه‌اي از خود به دست آورند هر اندازه ارزش­هايي كه از سوي والدين, معلمان و همسالان ابراز مي‌شود همخواني بيشتري با هم داشته باشند، به ­همان ­نسبت كار هويت­‌يابي نوجوان آسان‌تر پيش‌مي‌رود.