خانواده‏ های کارآمد و خانواده ‏های ناکارآمد

کارآمدی عبارتست از اینکه تا چه اندازه الگوهای خانواده در کسب هدف‏های آن موثر و سودمند واقع شده‏اند. ناکارآمدی به الگوهای خانوادگی غیر سودمند و تعاملات همراه با استرس و رفتارهای مرضی اشاره دارد. قضاوت در مورد الگوهای کارآمد (یا ناکارآمد) بستگی به درک بهنجاری/سلامت و همینطور ملاحظات اجتماعی-فرهنگی دارد. خانواده به عنوان یک سیستم زنده به مبادله اطلاعات و انرژی با محیط خارج می ‏پردازد. نوسان‏ها، خواه بیرونی یا درونی، طبعا واکنش‏ هایی به دنبال دارند که سیستم را به حالت پایدار قبلی خود باز می‏ گردانند. اما وقتی این نوسان‏ها شدت یابند، ممکن است موجب بروز بحران در خانواده شوند که این تغییر و تحول منجر به پیدایش سطوح متفاوتی از کارکرد می‏گردد و بدین‏ ترتیب امکان مقابله را فراهم می‏ آورد.

برای درک مفهوم کارکرد خانواده نیاز به ارائه تعاریفی از خانواده‏ های کارآمد و ناکارآمد می ‏باشد. در الگوی ساختاری، خانواده دارای کارکرد سالم را اینگونه تعریف کرده ‏اند: «خانواده‏ای که در آن بین اعضا مکملیت وجود دارد، از ویژگی‏های دیگر این خانواده، برون‏سازی متقابل اعضا با نیازهای یکدیگر، مرزهای روشن و منعطف، قدرت حل تعارض و ایجاد تغییر مناسب با چرخه حیات خانوده است». لذا براساس تعریف مینوچین خانواده ناکارآمد، خانواده‏ای است که در مواجهه با موقعیت‏های استرس‏زا به جای منعطف ساختن الگوهای انتقالی و کاهش مرزها، انعطاف ناپذیری و مرزها را افزایش می‏دهد و مانع کشف راه‏ حل‏ های جدید برای برخورد با شرایط استرس‏ های جدید می‏ شود و در مقابل، خانواده بهنجار در مقابله با استرس ‏های گریزناپذیر زندگی، ضمن حفظ انسجام خانواده، قادر است به منظور تجدید ساختار خود، انعطاف ‏پذیری لازم را نشان دهد.