مصرف و سوء مصرف مواد در نوجوانان

در کشورهای صنعتی، مصرف الکل و مواد مخدر در بین نوجوانان فراگیر است. مصرف مواد مخدر تا اندازه‌ای هیجان خواهی سال های نوجوانی را منعکس می‌کند. با این حال، نوجوانان در موقعیت های فرهنگی وابسته به مواد مخدر نیز زندگی می‌کنند. آنها می‌بینند که بزرگسالان برای هوشیار ماندن به کافئین و برای برآمدن از عهده گرفتاری‌های روزمره به الکل و سیگار متکی هستند و برای کاهش دادن استرس، افسردگی و ناراحتی جسمانی از داروهای دیگر استفاده می‌کنند.

اکثر نوجوانانی که به صورت تفننی الکل، سیگار و ماری جوانا مصرف می‌کنند به انحطاط و اعتیاد کشیده نمی‌شوند. بلکه، این امتحان کننده های اندک، معمولاً از لحاظ روان شناختی سالم، معاشرتی و کنجکاو هستند. صرف نظر از نوع مواد مخدر، آزمایش کردن آنها توسط نوجوانان را نباید سرسری گرفت. چون اغلب مواد مخدر فرایندهای ادراک و تفکر را مختل می‌کنند، یک بار مصرف سنگین می‌تواند به صدمه دائمی یا مرگ منجر شود و تعداد نگران کننده‌ای از نوجوانان از مصرف مواد به سوء مصرف آن پیشروی می‌کنند- یعنی مصرف مواد مخدر به طور منظم، نیاز به مقادیر بیشتر برای دستیابی به تأثیر یکسان، پیشروی به سمت مواد سنگین تر، و مصرف تا حدی که توانایی آنها را در برآورده ساختن مسئولیت های تحصیلی و شغلی مختل می‌کند.

الف) همبستگی ها و پیامدهای مصرف مواد در نوجوانان

برخلاف مصرف کنندگان تفننی، سوء مصرف کنندگان مواد مخدر، نوجوانان بسیار آشفته هستند. سبک تکانشی، اخلالگر، و متخاصم آنها اغلب در اوایل کودکی آشکار است، و آنها گرایش دارند ناخشنودی خود را از طریق اعمال ضد اجتماعی ابراز کنند. در مقایسه با نوجوانان دیگر، مصرف مواد مخدر آنها زودتر شروع می شود و ممکن است منشأ ارثی داشته باشد. با این حال، عوامل محیطی نیز در آن مشارکت دارند.

مصرف مواد مخدر در حالی که مغز نوجوان هنوز در حال رشد است، می‌تواند پیامدهای عمیق و بادوامی داشته باشد، و نورون‌ها و شبکه های اتصالی آنها را مختل سازد. در عین حال نوجوانانی که برای حل و فصل استرس‌های روزمره، مواد مخدر مصرف می‌کنند، نمی‌توانند مهارت های تصمیم گیری مسئولانه و روش های مقابله کردن دیگر را یاد بگیرند. آنها مشکلات سازگاری جدی از جمله اضطراب مزمن، افسردگی و رفتار ضد اجتماعی نشان می‌دهند که هم علت و هم پیامد مصرف زیاد مواد مخدر هستند. آنها معمولاً زندگی زناشویی، بچه دار شدن و کار را نابهنگام آغاز می‌کنند و در آنها شکست می‌خورند- پیامدهای ناگواری که رفتار اعتیاد آور بیشتری را ترغیب می‌کند.

ب) پیشگیری و درمان

برنامه های مدرسه و جامعه که آزمایش مواد مخدر را کاهش می‌دهند، معمولاً چند عنصر را ترکیب می‌کنند:

• آنها فرزندپروری کارآمد، از جمله نظارت بر فعالیتهای نوجوانان را ترغیب می‌کنند.
• آنها مهارت های لازم برای مقامت در برابر فشار همسالان را آموزش می‌دهند.
• آنها مقبولیت اجتماعی مصرف مواد مخدر را با تأکید بر مخاطرات سلامتی و ایمنی کاهش می‌دهند.

چون سوء مصرف مواد مخدر علت های متفاوتی با مصرف گاه و بیگاه دارد، راهبردهای پیشگیری متفاوت را ایجاب می‌کند. یک راه این است که به موقع با والدین کار شود و قبل از اینکه کودکان به اندازه کافی بزرگ شده باشند که درگیر مواد مخدر شوند، از ناملایمات خانوادگی کاسته شود و مهارت های فرزند پروری بهبود یابند.

در صورتی که یک نوجوان سوء مصرف کننده مواد مخدر شده باشد، درمان خانوادگی و فردی برای اصلاح روابط والد- فرزند، تکانشگری، عزت نفس پایین، اضطراب و افسردگی ضرورت دارد. آموزش تحصیلی و شغلی برای افزایش موفقیت در زندگی نیز مفید است. با این حال، حتی برنامه های جامع، میزان برگشت زیاد دارند- از ۳۵ تا ۸۵ درصد.

یک توصیه این است که در مان به تدریج و از طریق جلسات حمایت گروهی آغاز شود که روی کاهش دادن مصرف مواد مخدر تمرکز کند.