مفهوم سرمایه فرهنگی

فرهنگ به عنوان سرمايه معنوي مادي و متراكم شده جوامع و اصلي ترين عامل حفظ و تقويت هويت ملي ديني و تاريخي مردم يك كشور و جامعه شناخته مي شود با اين نگاه فرهنگ را از حيث ويژگيها و كاركردهاي آن در دو سطح مي توان مورد تجزيه و تحليل قرار داد كه از آن به عنوان ساحت معنوي (بعد اساسي) و ساحت مادي (بعد مشهود يا متبلور) فرهنگ ياد ميشود. سطح بنيادين يا اساسي فرهنگ شامل ارزشها، هنجارها، ‌رفتارها، بايدها و نبايدها، اعتقادات و نگرشها است و سطح مشهود آن به كالاها، محصولات،‌ خدمات و ابزارهاي فرهنگي نظير كتاب، مطبوعات هنر، سينما، زبان، آداب و رسوم، سنن، رفتارها، اطلاع رساني، تبليغ و مواردي از اين قبيل باز ميگردد. اصحاب  فكر و انديشه، اهالي فرهنگ و متخصصان علوم انساني و اسلامي اتفاق نظر دارند كه ظرفيت لايه زيرين يا ساحت معنوي فرهنگ است كه قادر است آراسته شدن به فضايل اخلاقي و صفات معنوي چون خير خواهي، ايثار، انضباط اجتماعي، وجدان­كاري، آرمان­خواهي، كمال­جويي، ظلم­ستيزي، عدالت­خواهي، خلاقيت، دانش طلبي، استقلال خواهي، وطن خواهي، عزت نفس، مقابله با خرافات و موهومات و تحجر فكري را موجب شده يا آنها را تقويت نمايد.

سرمايه فرهنگي تمركز و انباشت انواع مختلف كالاهاي ملموس فرهنگي و نيز قدرت و توانايي در اختيار گرفتن اين كالاها و همچنين استعداد و ظرفيت فرد در شناخت و كاربرد اين وسايل را سرمايه فرهنگي مي-گويند اين سرمايه در ۳ مقوله سرمايه فرهنگي تجسم يافته، عينيت يافته و نهادي قابل مطالعه است .سرمايه فرهنگي تجسم يافته نوعي ثروت دروني و بخش جدايي ناپذير از فرد است كه با شخصي كه در آن تجسم مي يابد عجين شده اين سرمايه به تمامي اشيا و كالاهاي فرهنگي گفته مي شود سرمايه فرهنگي نهادي با مقررات نهادينه شده حاصل و از طريق انواع مدارك تحصيلي در ارتقا پايگاه اجتماعي موثر است .سرمايه فرهنگي تجسم يافته از طريق شاخص هاي ميزان آشنايي و فعاليتهاي هنري مانند موسيقي خط و نقاشي، ورزش و زبان خارجي و … مورد سنجش قرار ميگيرد. سرمايه فرهنگي عينيت يافته با مولفه هاي موارد نرم افزاري (كتاب، تابلوهاي نقاشي، عضويت در كتابخانه) و وسايل سخت افزاري مانند كامپيوتر اينترنت ماهواره دوربين و مانند انها مورد مطالعه قرار ميگيرد. سرمايه فرهنگي نهادي با شاخص هايي مثل مدارك تحصيلي گواهي نامه هاي معتبر فني و حرفه اي مورد سنجش قرار ميگيرد .