علل بروز حوادث در محیط های کاری

علل بروز حوادث را در محیط‌های کاری می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:

• علل مستقیم: عبارتند از علت‌هایی که به صورت مستقیم باعث ایجاد سانحه می‌شوند و به وضوح قابل تشخیص هستند. مانند نبودن حفاظ ایمنی بر روی ماشین برش، لیز بودن محل کار، افتادن شیء سنگین روی کارگری و …
• علل غیر مستقیم: به علت‌هایی گفته می‌شود که به طور غیر مستقیم باعث وقوع حادثه می‌شوند و به صورت ظاهری مشخص نیستند مانند خستگی کارگر در حین کار، سریع بودن ریتم تولید …

به طور کلی پنج عامل اصلی را می‌توان به عنوان علل وقوع حوادث ذکر کرد:

• عملیات اجرایی در تولید: که مربوط می‌شود به طراحی کار و طراحی فرایند تولید. آماده کردن ماشین‌آلات، نگهداری و تعمیر ماشین آلات، حمل و نقل و دست‌کاری مواد، قطعات و کالا، تولید محصولات نیمه‌ساخته و ساخته شده و …، اگر از نظر استانداردهای روش انجام وظیفه و زمان‌های انجام وظیفه و سیکل‌های اجرایی آن به طور صحیح طراحی نشده باشند، می‌توانند خطرآفرین شوند.
• ماشین‌آلات و سخت‌افزار: اگر از نظر حفاظتی به طور صحیح طراحی نشده باشند و یا به علت فرسودگی و کهنگی بد کار کنند (ارتعاشات، سر و صدا، احتراق و …) می‌توانند تولید سوانح و عوارض مختلف کنند.
• مواد اولیه: مواد اولیه مورد استفاده در صنایع، معادن و … از آنجا که با بکار گرفتن در فرایند تولید و یا به خودی خود در بسیاری از موارد خطرناک می‌باشند (مانند اسیدها، مواد شیمیایی خطرناک، بخارات و گازها و ذرات معلق در هوای ناشی از آن‌ها و …)، لذا بایستی اقدامات ایمنی و حفاظتی دقیقی به اجرا گذاشته شوند.
• عامل انسانی: در آموزش دهی به افراد برای کسب مهارت‌های لازم جهت انجام وظائف دشوار و خطرناک (برای خود و دیگران) به هیچ وجه نباید کوتاهی به عمل آید.
• گماردن صحیح افراد به کارهایی که با شرایط بدنی و روحی‌شان تطابق داشته باشد نیز یکی از عوامل کاهش سوانح می‌باشد. زیرا که تجربه نشان داده معمولاً سه چهارم حوادث برای یک چهارم افراد اتفاق می‌افتد. مسئله حادثه‌پذیری بعضی افراد برای اولین بار توسط نارمر در سال ۱۹۳۲ مطرح شد. طبق شواهد عینی، در تمام جوامع عده‌ای از افراد آمادگی‌های لازم را (به دلیل بی‌انضباطی، روحیه مخاطره‌جویی، عصبی بودن و …) برای پذیرش حادثه بیشتر از بقیه دارند. این گونه افراد را می‌توان از طریق تست‌های روانشناختی شناسایی کرد و در گماردن آن‌ها بر سر کارهایی که خطراتی در بر دارند و ایمنی عده زیادی را به خطر می‌اندازند، تأمل کرد. البته عوامل دیگری نیز نظیر خستگی مفرط یا استرس می‌تواند به طور غیر‌مستقیم باعث بروز حادثه شوند.
• عوامل ناشی از محیط کار: عواملی مانند کمبود روشنایی، سر و صدای زیاد، تشعشعات و سایر پیامدهای ناشی از استفاده از انرژی‌های غیر فسیلی، گرما یا سرمای بیش از حد در محیط‌های کاری و … می‌توانند چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم حادثه‌ساز باشند.

عوامل جنبی که علاوه بر عوامل اصلی ذکر شده، باعث آماده شدن شرایط برای ایجاد حوادث می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

استفاده از دستورالعمل‌های ایمنی ناقص و نامتناسب با کار، نبودن ضمانت اجرایی در رعایت دستورالعمل‌های ایمنی، حفاظت ناقص فردی و محیطی.