ذکر منابع مورد استفاده در هر کارنوشتی اعم از مقاله یا گزارش پژوهشی نه تنها یک امر پذیرفته شده، بلکه یک الزام است و اگر نویسنده یا مولفی از این کار امتنان نماید، به عنوان سارق علمی شناخته می شود و سرقت علمی جزء بدترین عمل در یک مجمع علمی به شمار می آید.
بنابراین، برای پرهیز از سرقت علمی و رعایت اخلاق علمی، نویسنده می بایست با دقت منابع مورد استفاده ی خود را مستند نماید.
مستندسازی در دو جا صورت می گیرد:
سبک های ذکر منبع بسیار متنوعند و حتی گاهی ادعا می شود که به تعداد نشریه های علمی سبک وجود دارد. اما، در میان سبک های متنوع مستند سازی، پنج سبک وجود دارد.
این سبک ها عبارتند از:
سبک APA ، سبک شیکاگو، سبک ام ال ای، سبک هاروارد یا AGPS، و سبک ونکوور.
در این سبک که به صورت مولف/ تاریخ انجام می گیرد، منابع نقل قول در خود متن و درون پرانتز ارائه می شود و به خواننده کمک می کند به صورت بی درنگ به مراجع یا مولفان یا تاریخ انتشار دست یابد.
در مستند سازی به این شیوه، دستور عمل زیر رعایت می شود:
نام خانوادگی و حرف اول نام مولف یا مولفان را بنویسید، بعد تاریخ انتشار اثر را در پرانتز قرار دهید، عنوان اثر را ذکر کنید، و در آخر اطلاعات مربوط به انتشارات اثر را بیاورید.
پس از هر یک از سه بخش اصلی یعنی اطلاعات مربوط به مولف، عنوان، و انتشارات نقطه بگذارید. برای جدا کردن اطلاعات موجود در هر یک از بخش های مذکور از ویرگول استفاده نمایید.
مستند سازی کتاب ها: ابتدا نام خانوادگی و حرف اول نام مولف را بیاورید، بعد تاریخ انتشار را داخل پرانتز گذاشته و بعد نام کتاب را نوشته و زیر آن را خط بکشید و در آخر اطلاعات مربوط به ناشر را ذکر کنید.
نمونه فارسی:
توری، اف (۱۹۸۳). بررسی اسکیزوفرنی. نیویورک: هارپر وراو.
نمونه انگلیسی:
Torrey, F. (1983). Surviving schizophrenia. New York: Harper
نمونه فارسی:
مینوشین، اس، روزمن، بی، و بیکر، ال (۱۹۷۸). خانواده های روان تن: بی اشتهایی روانی در بافت. کمبریج، ام ای: انتشارات هاروارد
نمونه انگلیسی:
Minuchin , S. , Rosman, B., Baker, L.(1987).psychosomatic families: Anorexia nervosa in context. Cambridge, MA: Harvard university press.
برای مستند کردن مقاله ها، ابتدا نام مولف را نوشته و بعد درون پرانتز تاریخ انتشار را آورده و سپس عنوان مقاله را ذکر، آنگاه نام نشریه را بنویسید و زیر آن خط بکشید. بعد از نام نشریه شماره ی سریال نشریه یا مجلد را آورده و در آخر شماره ی صفحه را ذکر کنید.
نمونه فارسی:
آلن، جی (۱۹۸۵). پیشرفت اسکیزوفرنی. منیجر پرسپکتیو۲، ۱۱-۸٫
نمونه انگلیسی:
Allen, J.(1985). Development of schizophrenia. Menninger perspectice, 2.8-11.
نمونه فارسی:
گارفینگل، پی، گارنر، دی، و تامسون، ام (۱۹۸۰). انتظارات فرهنگی لاغری در زنان. گزارش های روان شناختی، ۱۳، ۴۹۱-۴۸۳٫
نمونه انگلیسی:
Garfinkle, P., Garner, D., Thompson,M. (1980). Cultural expectations of thinness in women. Psychologicl Reports, 13, 483-491.
اگر گزارش توسط مولف مستقل ارائه شود، در این صورت نام مولف را در ابتدا آورده، بعد پرانتز باز نموده و تاریخ ارائه را درون پرانتز ذکر کرده و سپس عنوان گزارش را نوشته و زیر آن خط بکشید.
نمونه فارسی:
گاتفرد سون، ال اس (۱۹۸۰). تا چه اندازه نمره های الگوی ترغیب اشتغال اعتبار دارند؟
(گزارش شماره ی سی اس اراس- آر- ۲۹۲). بالتیمور، ام دی، دانشگاه جان هاپکینز، مرکز سازمان اجتماعی مدارس (سرویس سندسازی شماره ی ای دی ۴۶۵-۱۸۲ اریک).
نمونه انگلیسی:
Gottfredson, L.S. (1980). How Valid are occupational reinforce pattern Scores? ( Report No. Csos-R-292). Baltimore, MD : Johns Hopkins university, center for Social Organization of Schools (ERIC Document Reproduction service No. ED 182-465.
اگر گزارش به صورت گروهی تحت نام یک انجمن یا غیره ارائه شود، نام انجمن یا گروه مولفان را ابتدا نوشته و بعد ترتیب مستند سازی را به صورت قبل بنویسید.
نمونه فارسی:
انجمن پژوهشی و بازاریابی بیمه عمر (۱۹۷۸). سود و ای آی بی در شرکت های معمولی آمریکا (گزارش پژوهش شماره ی ۶-۱۹۷۸). هاتفورد، سی تی: مولف.
نمونه انگلیسی:
Life Insurance Marketing and Research Association (1978). Profit and the AIB in united states Ordinary Companies (Research Rep, NO, 1978-6). Hartford, CT: Author.
در زمان مستند سازی سند دولتی، نام موسسه را در ابتدا آورده، بعد درون پرانتز تاریخ انتشار را گذشته و پس از آن نام سند را نوشته و زیر آن خط بکشید. در پایان نیز مشخصات سند را ذکر نمایید.
نمونه فارسی:
موسسه ی ملی سلامت روانی (۱۹۸۲). تلویزیون و رفتار: ده سال پیشرفت و تلویحات علمی در دهه ی هشتاد (انتشارات دی اچ اچ اس، شماره ی دی ام ۸۲۱۱۹۵) . واشنگتن دی سی: چاپخانه ی دولتی آمریکا
نمونه انگلیسی:
National Institute of Mental Health (1982). Television and implications in the eighties (DHHS Publication No, Washington , DS :US, Government Printing office.
ابتدا نام تهیه کننده را نوشته و بعد پرانتز باز کرده و درون پرانتز اصطلاح تهیه کننده را بنویسید. سپس نام کارگردان فیلم را آورده و باز پرانتز باز کرده و واژه کارگردان را درون پرانتز ذکر نمایید، آنگاه نقطه گذاشته و سال ساخت فیلم را درون پرانتز بیاورید و بعد نقطه گذاشته و نام فیلم را نوشته و زیر آن خط بکشید. در پایان نیز اطلاعات مربوط به موسسه یا شرکت سازنده فیلم را یباورید.
نمونه فارسی:
ماس، جی، بی (تهیه کننده)، و گلاک، دی اچ (کارگردان). (۱۹۷۹). نگاهی ژرفتر به هیپنوتیزم (فیلم). انگل وودکلیفس، ان، جی: پرنتیس-هال.
نمونه انگلیسی:
Maas, K. B. (Producer), D. H. (Director). (1979). Deeper into hypnosis (Film). Englewood Cliffs, Nj: Prentice- Hall.
ابتدا نام ارائه دهنده پایان نامه را نوشته و بعد تاریخ انتشار را درون پرانتز آورده و بعد از گذاشتن نقطه، نام رساله یا پایان نامه را می آورید. سپس پرانتز باز کرده و مقطع دانش آموختگی و دانشگاه و تاریخ دفاع را بنویسید. در پایان نیز اطلاعات مربوط به نشریه را ذکر نمایید.
نمونه فارسی:
فاستر- هاورکمپ، ام، ای (۱۹۸۲). تحلیل رابطه ی بین آموزش قبل از خدمات معلمان و عملکرد رسمی آنان (رساله ی دکتری، دانشگاه شیکاگو، ۱۹۸۱). دیزرتیشن ابسترک اینترنشنال، ۴۲، A9، ۴۴٫
نمونه انکلیسی:
Foster Havercamp. M.E. (1982). An analysis of the relationship between Preservice teacher training and directed teacher performance (Doctoral dissertation, University of Chicago, 1981). Dissertation Abstracts International, 42. 4409A.
مکاتبات شخصی فقط در درون متن مستند می شوند و نباید آنها را در صفحه ی منابع ذکر کنید.
ابتدا نام تهیه کننده را نوشته و بعد تاریخ ساخت را درون پرانتز بنویسید. سپس نام برنامه را ذکر و زیر آن خط بکشید. در پایان نیز اطلاعات مربوط به شبکه ی تلویزیونی را ارائه نمایید.
نمونه فارسی:
میلر، آر (تهیه کننده)(۱۹۸۲، ۲۱ می). مسائل مربوط به آزادی. نیویورک: شبکه ی ان بی سی.
نمونه ی انگلیسی:
Miller, R, (Producer). (1982. May 21). Problems of freedom. Newyork: NBC. TV.
ابتدا نام ارائه دهنده ی مقاله را نوشته و بعد تاریخ ارائه را درون پرانتز بنویسید. سپس نام مقاله را ذکر و زیر آن خط بکشید و در پایان اطلاعات مربوط به همایش را ارائه دهید.
نمونه فارسی:
بروز، جی (۱۹۷۹، اکتبر). انرژی، اطلاعات و کنترل ضربان قلب. مقاله ی ارائه شده در انجمن پژوهش های روان فیزیولوژیکی، سینسیناتی، او اچ.
نمونه انگلیسی:
Brewer, J. (1979, October). Energy. Information, and the control of heart rate. Paper Presented at the Society for Psycho- physiological Research, Cineinnati, OH.