آموزش AHP – نقاط قوت و ضعف و کاربرد روش AHP

معرفی  و تاریخچة مدل :

AHP یک روش ساده محاسباتی بر پاية عملیات اصلی روی ماتریس می باشد که با ایجاد سلسله مراتب مناسب و پردازش گام به گام و ساخت ماتریس های تطبیقی در سطوح مختلف سلسله مراتب، مقادیر ويژة آن را محاسبه کرده و در بردار  ضرایب وزنی نهایی، اهمیت نسبی هر گزینه با توجه به هدف رأس سلسله مراتب تعیین می شود.

AHP به عنوان یکی از معروف ترین فنون تصمیم گیری چند منظوره برای وضعیت های پیچیده ای که سنجه های چندگانه و متضادی دارند، ابزار تصمیم گیری نرمش پذیر و در عین حال قوی بشمار می رود.

AHP روشی منعطف، قوی و ساده می باشد که برای تصمیم گیری در شرایطی که معیار های تصمیم گیری متضاد انتخاب بین گزینه ها را با مشکل مواجه کرده، کاربرد دارد.

ویژگی ها، نقاط قوت و نقاط ضعف مدل AHP    

نقاط قوت

این مدل با شناسایی و اولویت بندی عناصر تصمیم گیری شروع می شود. این عناصر شامل اهداف، معیارها و گزینه های احتمالی. فرآیند شناسایی این عناصر و ارتباط بین آنها در نهایت منجر به ایجاد یک ساختار سلسله مراتبی می شود.

تبدیل موضوع یا مسئلة مورد بررسی به یک ساختار سلسله مراتبی ( تبدیل یک مسئلة پیچیده در قالب اصول سلسله مراتبی و در حقیقت باز کردن مسئله)

تحلیل و ارزیابی همزمان معیار های کمی و کیفی از معیارها(باتوجه به ماهیت چند بعدی مقوله های مرتبط در برنامه ریزی شهری)

به کارگیری برنامه ریزی مشارکتی به تأثیر از مدل برنامه ریزی استراتژیک و تقویت تصمیمات گروهی

ارائه بصورت ترکیبی با مدل های دیگر CA و SWOT و …

امکان بررسی سازگاری نتایج و اصلاح آن

توجه به اثر بخشی عوامل مختلف جهت رسیدن به هدف غایی

رتبه بندی نهایی نتایج و امکان تلفیق آن با ساج و مدل های کمی از جمله منطق بولین

تصمیم گیری به صورت تطبیقی و مقایسات دودوئی

نقاط ضعف

ارزش نسبی به گزینه ها و اعمال سلیقه ها

در بعضی موارد امکان تبدیل به یک مجموعه سلسله مرتبی امکان پذیر نیست

کاربردهای مدل AHP در برنامه ریزی شهری

این روش با توجه به سادگی، انعطاف پذیری، به کارگیری معیار های کمی و کیفی به طور همزمان و نیز قابلیت سازگاری در قضاوت ها می تواند در بررسی موضوعات مربوط به برنامه ریز ی شهری کاربرد مطلوب داشته باشد.

کاربرد این مدل در بحث مکانیابی های شهری از اهمیت قابل توجهی برخوردار می باشد. مکانیابی صنایع، کارخانجات، دفع مواد زائد، بازار شهری، مکان یابی شهر های جدید وانتخاب مکان پایتخت جدید و …

کارایی جهت ارزیابی طرح ها و برنامه ریزی استراتژیک

کاربرد در بحث توسعة فضایی و فیزیکی و…

مراحل اجرایی مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP)

روش ارزیابی فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) جزو روش های چند معیاری می باشد که با شناسایی و اولویت بندی عناصر تصمیم گیری شروع می شود. این عناصر شامل هدف، معیار ها یا مشخصه ها، و گزینه های احتمالی می باشند. در این راستا اولین قدم در فرآیند تحلیل سلسله مراتبی تشکیل درختچة سلسله مراتبی می باشد که این عناصر در آن مشخص باشند. سایر مراحل بصورت زیر می باشند:

•  محاسبة وزن معیارها و احتمالاً زیر معیار ها
•  محاسبة وزن گزینه ها
•  محاسبة امتیاز نهایی گزینه ها
•  بررسی سازگاری منطقی قضاوت ها