سرمايه اجتماعي از ديدگاه پاتنام

مطالعه پاتنام به همراه دو همكار ايتاليايي‎اش در پي اصلاحاتي انجام شد كه حكومت مركزي ايتاليا جهت تمركززدايي و گسترش دموكراسي از طريق ايجاد حكومتهاي منطقه‎اي صورت داد. پاتنام پس از مدتي مطالعه اين سؤال را مطرح كرد كه با وجود سياست‎هاي مشخص و يكسان دولت مركزي چرا نهادهاي دموكراتيك در شمال ايتاليا كارآمدتر از جنوب عمل مي‎كنند به علاوه چه عاملي اختلاف رشد اقتصادي شمال و جنوب ايتاليا را توضيح مي‎دهد. در شمال ايتاليا نهادهاي جمعي بهتر كار مي‎كردند، مردم بيشتر در انتخابات شركت مي‎كردند و عملكرد سازمانهاي اداري مطلوبتر بود در حالي كه در جنوب ادارات پاسخگوي شهروندان نبودند و شهروندان نيز به حكومت منطقه‎اي اعتمادي نداشتند. پاتنام براي مطالعه كاركرد سازمانهاي منطقه‎اي بعنوان متغير وابسته دو متغير مستقل يعني رشد اقتصادي و سرمايه اجتماعي را در نظر گرفت براي سنجش رشد اقتصادي از شاخص‎هاي اقتصادي مرسوم مانند ميزان باسوادي، ميزان اشتغال در بخش صنعت و غيره بهره جست و براي سنجش سرمايه اجتماعي از سه شاخص آگاهي، مشاركت و نهادهاي مدني استفاده نمود پاتنام در مطالعه خود به اين نتيجه رسيد كه شرايط اجتماعي، اقتصادي، سياسي و فرهنگي متفاوت اين دو بخش بويژه به لحاظ وجود سنت‎هاي مدني پايدار و همه‎گير در شمال ايتاليا افراد را در شبكه‎هاي روابط اجتماعي در قالب انجمن‎ها، باشگاه‌ها، احزاب و مانند آنها قرار مي‎دهد و همكاري ميان آنها را آسان مي‎كند(پانتام ، ۱۹۹۳: ۱۲۸-۱۳۴؛ به نقل از ناطق پور، ۱۳۸۴، ص ۶۳).

از نظر رابرت پاتنام منظور از سرمايه اجتماعي، وجوه گوناگون سازمان‎هاي اجتماعي نظير اعتماد، هنجار و شبكه‎هاست كه مي‎توانند با ايجاد و تسهيل امكانات هماهنگ، كارايي جامعه را بهتر كنند(تحقيقي، ۱۳۸۵).