سرقت ادبی یا پلیجریزم چیست؟
سرقت ادبی یا سرقت علمی معنای واژه لاتین Plagiarism میباشد که در فارسی بصورت پلیجریزم نیز استفاده میشود. سرقت ادبی عبارت است از: “سرقت ایده یا نوشته دیگران و معرفی آن به اسم خود یا استفاده از تولید و محصول شخصی دیگر بدون ذکر منبع.” کلمه‌ی “سرقت” در این تعریف شامل مواردی میشود که ایده یا نوشته‌ی دیگران از روی عمد و بدون ذکر منبع مورد استفاده قرار بگیرد. حتی استفاده سهوی ایده یا نوشته دیگران بدون ذکر نقل قول نیز باز شامل حال همین سرقت ادبی میشود، چراکه شخص سعی کرده اثر فردی دیگر را به اسم خود معرفی کند. در فرهنگ مدرن امروزی، صرف ایده کپی و پیست، ضرری ندارد، اما در مراکز دانشگاهی و محیطهای حرفه ای، پیامدهای جدی برای شخص به همراه دارد. بعضی مواقع، سرقت ادبی میتواند پای فرد را به دادگاه باز کند و جریمه‌های سنگینی را دربر داشته باشد. حتی اگر مرتکب سرقت ادبی غیرعمدی شده باشید، دادگاه صرفا آن را به دید دزدی ادبی نگاه می‌کند و این نکته‌ی مهمی است که باید مدنظر قرار بگیرد. از آنجاکه امروزه اکثر اساتید و مراکز دانشگاهی از انواع نرم افزارهای شناسایی سرقت ادبی استفاده می کنند، پس شما نیز باید پیش از ارائه مقاله، پایان نامه و پژوهش خود، آن را از این نظر بررسی کنید.
چرا باید از سرقت ادبی اجتناب کرد؟
سرقت ادبی یا همان پلیجریزم، موضوعی اخلاقی است. نویسنده‌ای که دست به سرقت ادبی می زند، امیدوار است که از این دزدی منتفع شود. اجتناب از سرقت ادبی به عنوان یک نویسنده، از آن جهت حائز اهمیت است که امانت‌داری و صداقت شما را به خطر می اندازد و نه تنها احترام خود را بین دوستان و استاتید خود از دست میدهید، بلکه ممکن است پیشرفتهای شغلی آینده را نیز دستخوش اتفاقات ناگواری کند. علاوه بر این، شما اعتبار یا سود خالق اصلی اثر را سرقت کرده اید و این بدان معنا است که منبع اثر میتواند با اقدام قانونی علیه شما، مشکلات متعددی را برایتان رقم بزند.
چه راه هایی برای رفع سرقت ادبی وجود دارد؟
الان با اطلاعاتی که به دست آورده اید می توانید به راحتی از سرقت ادبی اجتناب کنید. هرچند در ادامه به تعدادی راهکار مفید برای این منظور اشاره خواهیم کرد:
ذکر منبع
وقتی به ایده یا اثری اشاره میکنید که به شما تعلق ندارد، میتوانید با ذکر نقل قول یا اسم کامل منبع، تاریخ انتشار آن و غیره، دچار سرقت ادبی نشوید.
گنجاندن علامت نقل قول
اگر عبارت یا کلمه ای از متن منبع را به صورت تحت اللفظی در نوشته خود قرار میدهید، ساده ترین راه اجتناب از سرقت ادبی، استفاده از علامت نقل قول در متن تان است تا نشان دهید که آن بخش متعلق به شما نیست. علاوه براین باید منبع اصلی را نیز ذکر کنید تا خواننده بداند که مطلب شما از کجا نقل قول شده است.
پارافریز کردن متون برای رفع سرقت ادبی
پارافریز، نوشتن ایده یا اطلاعات منبعی دیگر با کلمات و نوشتار خودتان و بدون تغییر معنای آن است. هر چند در اینجا نیز باید حواستان باشد، زیرا اگر پارافریز به درستی انجام نشود، به سرقت ادبی ختم می شود. به همین دلیل نباید خیلی از کلمات یا عبارت های مشابه منبع استفاده کنید و ترجیحا بیشتر از دو کلمه در یک خط از منبع اصلی وام نگیرید. علاوه بر این می توانید، ساختار کل جمله را تغییر دهید و به عنوان مثال فعل مجهول را به معلوم و بالعکس یا جمله مرکب را به جمله ساده و بالعکس تبدیل کنید. کوتاه و بلندکردن جمله هم یکی دیگر از روشهای پارافریز است و می توانید با حذف یا کم کردن بخش هایی از جمله که شاید پیچیده باشد و نوشتن آن به شکلی دیگر این کار را انجام دهید. نکته مهم اینجا است که باید ابتدا معنا و مفهوم دقیق متن منبع را درک کنید و بعد بخش های موردنیاز و ضروری را مشخص کرده و بدون تغییر معنای متن اصلی، آن را به زبان خودتان بیان کنید. در هر صورت از آنجا که ایده متعلق به شما نبوده پس باید در اینجا نیز حتما به منبع اصلی اشاره کنید.
ارائه ایده خودتان
به جای تقلید طوطی وار از کل ایده یا نوشته منبع، راجع به موضوع مورد نظرتان کنکاش کنید. از خودتان بپرسید که چه دیدگاه و نظر منحصر به فردی را می توانید در نوشته خود بیاورید که به طور کامل به شخص شما تعلق داشته باشد. به یاد داشته باشید که اگر می خواهید ایده یا نوشته دیگران را در چارچوب نوشتاری خودتان وارد کنید، باز هم لازم است که طبق موارد فوق، از سرقت ادبی اجتناب کنید. در صورتی که قصد دارید موضوع مشابهی را برای چندین پروژه استفاده کنید، بهتر است برخی از کلمات متن تان را تغییر دهید تا دچار «سرقت ادبی از خود» نشوید. به عبارتی، درصورتی که می خواهید ایده یا نوشته اثر فعلی خود را در چندین متن مورد استفاده قرار دهید، باید آن را با علامت نقل قول و ذکر منبع مشخص کنید. در واقع حتی اگر متن منبع به خودتان تعلق دارد باز هم طوری با آن رفتار کنید که انگار شخص دیگری آن را نوشته است، زیرا در غیر این صورت مرتکب سرقت ادبی از خودتان میشوید که قابل قبول نخواهد بود.
استفاده از نرم افزار شناسایی سرقت ادبی
در حین نوشتن پژوهش خود، خواسته یا ناخواسته برخی جملات و عبارت‌های منبع را در متن خود استفاده میکنید، بدون اینکه به منبع آن اشاره کرده باشید. برای این منظور بهتر است که از ابزارهای شناسایی سرقت ادبی (Plagiarism checker) بهره ببرید تا قبل از ارائه پروژه خود، بتوانید این موارد را در متن تان پیدا کنید. یکی از این ابزارها، Small SEO Tools است که متن شما را به رایگان بررسی کرده و متنی که متعلق به منبعی دیگر باشد را شناسایی می کند. این ابزارها نه تنها نشان می دهند که در کدام بخش دچار سرقت ادبی شده اید، بلکه برخی از آنها حتی کلمات و جملات مربوطه را مشخص و منبع اصلی آنها را شناسایی می کنند.
صفحه منبع
یکی از مهمترین راه های اجتناب از سرقت ادبی، قرار دادن صفحه منبع در انتهای مقاله است. در این صفحه باید به طور مشخص به نویسنده، تاریخ نشر، عنوان و منبع اشاره شود. حتی اگر در اینترنت جستجو کرده اید و به مطلب خوبی رسیده اید، به این معنا نیست که می توانید آن را بدون ذکر منبع مورد استفاده قرار دهید. پس برای اینکه دچار سرقت ادبی نشوید، به آدرس وبسایت اشاره کنید.
سوال از استاد
وقت کوتاهی را برای گپ و گفت با استاد خود بگذارید و از او درباره صفحه منبع یا نقل قول داخل متن سوال کنید. به این ترتیب می دانید که استاد از شما چه انتظاری دارد و سعی می کنید که مطابق آن عمل کنید.
خلاصه کردن متون برای رفع سرقت ادبی
خلاصه کردن متن اصلی نیز میتواند مانع از بروز سرقت ادبی شود. یادداشت برداری به عنوان یکی از روشهای خلاصه کردن از متن اصلی مثمرثمر خواهد بود، با این روش میتوانید فهرستی از نکات مهم تهیه کنید و هر آنچه که از متن فهمیده اید را به زبان خودتان و به صورت خلاصه به رشته تحریر درآورید. تفاوت خلاصه کردن با پارافریز در این است که در اولی شما بخشهای غیرضروری را کنار میگذارید، اما در پارافریز هیچ چیزی از متن اصلی کم نمیشود و از نظر محتوا به همان اندازه متن اصلی است و شما فقط آن را با زبان خودتان بازگو میکنید تا مشابه منبع اولیه نباشد.
گروه تحقیقاتی طلوع به درخواست شما عزیزان خدمات شناسایی سرقت ادبی و رفع سرقت ادبی را با بالاترین کیفیت و کوتاه ترین زمان ارائه میدهد. جهت دریافت مشاوره رایگان با ما تماس بگیرد.